Wpływ pieniądza na życie bohaterów literackich. Zanalizuj na wybranych przykladach.
J. Andrzejewski "Popiół i diament"
- Młode pokolenie Polaków, wzorem dorosłych, chce czynnie uczestniczyć w życiu publicznym. Sposobem na to może być posiadanie broni. Aby ją kupić, młodzi chłopcy kradną pieniądze swoim rodzicom. Historia kończy się tragicznie śmiercią młodego Kotowicza (por. A. Gide "Fałszerze").
E.M. Remarque "Cienie w raju" -
Ameryka początku lat czterdziestych jest rajem dla uchodźców z Europy. W tym raju przy pomocy pieniędzy można zdobyć wszystko - od artykułów spożywczych począwszy, na nowej toż¬samości skończywszy. Wszystko jest kwestią ceny.
J. Steinbeck "Na wschód od Edenu" -
1) Głównym celem Katarzyny, żony Adama, było zdobycie majątku, dlatego też opuściła ona rodzinę, by pracować w luksusowym domu publicznym. Dla pieniędzy nie waha się popełnić morder¬stwa: zabija właścicielkę domu publicz¬nego, by samodzielnie prowadzić dom "U Kate". Zapewnia klientom najbar¬dziej perwersyjne rozrywki dla podbicia ceny usług, a zarobione w ten sposób pieniądze zostawia w większej części sobie. 2) Adam Trusk wykorzystuje nowy wynalazek, chłodziarkę, do zbicia majątku. Chce sprzedawać konsumen¬tom z Północy kalifornijską sałatę. Pier¬wszy jej transport dociera jednak po czasie (sałata zgniła), a Adam ponosi fiasko finansowe. 3) Kaleb Trusk, by wynagrodzić ojcu straty na handlu sała¬tą, postanawia sam zarobić pieniądze. Wchodzi w spółkę z Willem Hamil-tonem, dzięki czemu zarabia 15 tysięcy dolarów. Kiedy ojciec odmawia przyję¬cia pieniędzy, Kaleb pali banknoty.
E. Kazań "Układ" - W społeczeństwie amerykańskim pieniądze są głównym wyznacznikiem pozycji społecznej. To one decydują o kręgu przyjaciół. Poma¬gają w osiągnięciu wolności (gdy się je ma, każda zachcianka jest możliwa do spełnienia, np. Eddie miał własny samo¬lot i w powietrzu mógł do woli napawać się wolnością), ale także ograniczają człowieka (przekonał się o tym Eddie, gdy chciał spełnić ostatnie życzenie ojca i wynająwszy samolot, odwieźć chorego w jego rodzinne strony, a miał tylko 500 dolarów). Ameryka tu to kraj jedynego bożka - Świętego Dolara.
A. Szczypiorski "Początek" - Okres okupacji, a szczególnie czas likwidacji getta warszawskiego, był dla Wiktora Suchowiaka okazją do zarobienia du¬żych pieniędzy. Zajmuje się on wy¬prowadzaniem Żydów z getta i zapew¬nianiem im nowego lokum. Względy sentymentalne nie wchodzą tu w rachu¬bę, a lata wojny wspominać on będzie jako okres największej prosperity.
M. Druon "Królowie przeklęci" -W powieści Druona znajdujemy potwie¬rdzenie tezy, że pieniądze kierują bie¬giem historii. To dla pieniędzy Filip Piękny wytoczył proces templariuszom, który - według autora - był jedną z przyczyn wojny stuletniej. Obok po¬staci ze świata historii pojawia się tutaj rodzina Spinella Tolomei, właściciela lombardu, wierzyciela wielu znanych osobistości. Dzięki sprytowi, przebieg¬łości i talentowi do obracania pienię¬dzmi, udaje mu się ocalić lombardczy-ków paryskich przybyłych z Włoch, jak i poznać wiele tajemnic państwowych.
T. Keneally "Lista Schindlera" - Au¬striacki przedsiębiorca, Oskar Schind-ler, przybywa do Krakowa, by tu wzbo¬gacić się dzięki produkcji wyposażenia wojennego. W niedługim czasie staje się jednym z najbogatszych i najbardziej wpływowych ludzi w mieście. Wysokie dochody zapewniło mu zatrudnienie da¬rmowej siły roboczej (Żydów). Gdy zapada decyzja o likwidacji obozu w Płaszowie i wywiezieniu więźniów do Oświęcimia, Schindler pomaga swoim pracownikom. Za własne pieniądze wy¬kupuje od Amona Gótha więźniów, któ¬rych nazwiska znalazły się na tytułowej liście. Pomoc Żydom, jak i utrzymanie ich w swojej fabryce na terenie Moraw, kosztowały go cały majątek. Po wojnie, w uznaniu jego zasług, Żydzi uhonoro-
wali go odznaczeniem "Sprawiedliwy wśród narodów".
J. Głowacki "Antygona w Nowym Jorku" - Bezdomni żyją z dnia na dzień. Jeżeli ktoś zdobył dolara, to może myśleć o nocy w ciepłej kotłowni, a nie na ławce w parku, a gdy ma dwa dolary, to jest w pełni szczęśliwy, bo oprócz nocy w cieple może jeszcze pozwolić sobie na butelkę politury, która jest jedynym "rozweselaczem" w tym świe¬cie. Okazuje się, że bogactwo to rzecz względna. Niekiedy za bogacza uznaje się posiadacza 20 dolarów (np. Anita, która przyznała się do tej sumy, by móc opłacić przywiezienie zwłok Johna do parku i pochówek).
* "Pecunia non olet". (pieniądz nie śmierdzi) (Cyceron)
* "Pieniądzom trzeba rozkazywać, a nie służyć im". (Seneka)
* "Za pieniądze ksiądz się modli, Za pieniądze lud się podli, Za pieniądze patron stawa, Za pieniądze dobra sprawa".
(piosenka ludowa "Teraźniejsze świata żądze")
* "Pracując dla samych dóbr materialnych budujemy sobie więzienie. Zamykamy się w samotni ze złotem rozsypującym się w palcach, które nie daje nam nic, dla czego warto byłoby żyć". (A. de Saint-Exupćry)
* "Money makes the world go round!" (Pieniądze sprawiają, że świat się kręci) (musical "Kabaret")
* Psu, który rna pieniądze, mówią: "Szanowny panie psie".
(przysłowie arabskie)
* "Pieniądze dają wszystko, nawet dzie¬ci". (H. Balzac)
* "Pieniądze są tylko środkiem, by móc przestać myśleć o pieniądzach".
(L. Aragon)
* "Łatwiej ofiarujemy nasze serce niż nasze pieniądze".
(N. Coward)
* "Pieniądze często kosztują bardzo dużo". (R.W. Emerson)
* "Pieniądze! Ze wszystkich wynalazków ludzkości ten wynalazek jest najbliższy szatanowi".
(A. Makarenko)
* "Uczony dobrze zna wartość pieniądza, ale bogaty nie zna wartości wiedzy". (Wolter)